Nowinki w badaniach nad gruźlicą: Czego się spodziewać w przyszłości?

Gruźlica nadal pozostaje jedną z najgroźniejszych chorób zakaźnych na świecie, ale postęp naukowy daje nadzieję na skuteczniejszą diagnostykę, leczenie i profilaktykę. W ostatnich latach badacze pracują nad nowymi metodami wykrywania prątków gruźlicy, skuteczniejszymi terapiami oraz nowoczesnymi szczepionkami. Co nowego pojawia się w badaniach nad gruźlicą i czego możemy się spodziewać w najbliższej przyszłości?

Szybsza i dokładniejsza diagnostyka

Tradycyjna diagnostyka gruźlicy, oparta na badaniu plwociny i testach skórnych, bywa czasochłonna i nie zawsze precyzyjna. Dlatego naukowcy rozwijają nowoczesne technologie wykrywania prątków gruźlicy, które mogą przyspieszyć i ułatwić diagnozę.

Testy molekularne nowej generacji, wykorzystujące technologię PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy), umożliwiają wykrycie bakterii Mycobacterium tuberculosis w ciągu kilku godzin zamiast dni. Przykładem jest test GeneXpert MTB/RIF, który oprócz samej gruźlicy identyfikuje również oporność na antybiotyki.

Biosensory i testy krwi to kolejna obiecująca metoda. Naukowcy opracowują testy bazujące na biomarkerach, które pozwolą na szybsze wykrycie choroby na podstawie próbek krwi, bez konieczności analizowania plwociny.

Sztuczna inteligencja zaczyna odgrywać coraz większą rolę w diagnostyce gruźlicy. Algorytmy AI analizują zdjęcia rentgenowskie płuc, co pozwala szybciej wykrywać chorobę, szczególnie w regionach z ograniczonym dostępem do specjalistów.

Nowe metody leczenia

Leczenie gruźlicy jest długie i wymaga regularnego przyjmowania antybiotyków przez co najmniej sześć miesięcy. Jednak naukowcy pracują nad nowymi lekami i terapiami, które mogą skrócić czas leczenia oraz zwiększyć skuteczność w przypadku gruźlicy opornej na leki.

Nowe antybiotyki, takie jak bedakilina, pretomanid i linezolid, w połączeniu z innymi lekami pozwalają skutecznie leczyć wielolekooporne postaci gruźlicy (MDR-TB i XDR-TB).

Krótsze schematy leczenia są kolejnym przełomem. Badania kliniczne sugerują, że pewne kombinacje leków mogą skrócić terapię gruźlicy z sześciu do czterech miesięcy, co zwiększyłoby skuteczność terapii i zmniejszyło ryzyko przerwania kuracji przez pacjentów.

Terapia immunologiczna to nowa strategia, w której naukowcy badają możliwości pobudzania układu odpornościowego do skuteczniejszej walki z prątkami gruźlicy. Może to skrócić czas terapii i ograniczyć skutki uboczne antybiotyków.

Nowe szczepionki przeciw gruźlicy

Obecnie stosowana szczepionka BCG (Bacillus Calmette-Guérin) jest skuteczna głównie u dzieci, ale nie zapewnia pełnej ochrony dorosłym przed gruźlicą płucną. Dlatego badacze na całym świecie pracują nad nowymi szczepionkami, które mogłyby lepiej chronić zarówno dzieci, jak i dorosłych.

M72/AS01 to jedna z najbardziej obiecujących nowych szczepionek, opracowywana przez GlaxoSmithKline (GSK) i wspierana przez Fundację Billa i Melindy Gatesów. Badania kliniczne wykazały, że zmniejsza ryzyko rozwoju aktywnej gruźlicy o 50 procent wśród osób z utajoną infekcją.

VPM1002 to zmodyfikowana wersja BCG, która wykazuje większą skuteczność w pobudzaniu układu odpornościowego i może stać się lepszym zamiennikiem dla obecnej szczepionki.

Szczepionki wzmacniające odporność są również obszarem badań. Opracowywane są preparaty, które mogłyby wzmacniać odporność u osób dorosłych, u których wygasa ochrona po wcześniejszym szczepieniu BCG.

Nowoczesne metody kontroli i profilaktyki

Oprócz nowych leków i szczepionek, rozwijane są także strategie mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się gruźlicy.

Leczenie profilaktyczne dla osób z utajoną gruźlicą to jedno z rozwiązań. Nowe schematy leczenia, takie jak krótkie cykle izoniazydu i rifapentyny, pozwalają skuteczniej eliminować prątki u osób zakażonych, ale jeszcze niechorych.

Programy cyfrowego nadzoru nad gruźlicą wykorzystują aplikacje mobilne i platformy internetowe, które pomagają pacjentom śledzić postępy w leczeniu, przypominają o przyjmowaniu leków i umożliwiają zdalne konsultacje z lekarzami.

Nowoczesne systemy wentylacyjne w szpitalach i miejscach publicznych odgrywają kluczową rolę w profilaktyce. Poprawa cyrkulacji powietrza i wykorzystanie filtrów HEPA może ograniczyć ryzyko zakażenia w zatłoczonych miejscach, takich jak szpitale, więzienia czy schroniska dla bezdomnych.

Co przyniesie przyszłość?

Postęp w badaniach nad gruźlicą daje nadzieję na skuteczniejszą walkę z tą chorobą. W najbliższych latach możemy spodziewać się nowych, skuteczniejszych szczepionek, które będą chronić dorosłych przed gruźlicą płucną. Rozwój szybszych metod diagnostycznych pozwoli wykrywać gruźlicę w ciągu kilku godzin, zamiast kilku dni. Nowoczesne terapie mogą skrócić czas leczenia i zwiększyć skuteczność wobec gruźlicy opornej na antybiotyki.

Lepsze strategie profilaktyczne pomogą ograniczyć rozprzestrzenianie się zakażeń, a zastosowanie sztucznej inteligencji i technologii cyfrowych pozwoli na skuteczniejsze monitorowanie choroby.

Chociaż gruźlica nadal stanowi globalne wyzwanie zdrowotne, dynamiczny rozwój medycyny i technologii sprawia, że przyszłość walki z tą chorobą wygląda coraz bardziej obiecująco.

Wyzwania w leczeniu gruźlicy opornej na leki

Leki stosowane w medycynie, zwłaszcza te przeciwbakteryjne, odegrały kluczową rolę w walce z wieloma poważnymi chorobami zakaźnymi, w tym gruźlicą. Niemniej jednak, w obliczu narastającej oporności na leki, leczenie gruźlicy staje się coraz trudniejsze. Gruźlica oporna na leki (MDR-TB) oraz jej bardziej zaawansowana forma – gruźlica lekooporna na leki drugiego rzutu (XDR-TB) – stanowią poważne wyzwanie zdrowotne na całym świecie, wymagając zaawansowanego podejścia terapeutycznego, nowych leków oraz specjalistycznej opieki medycznej.

1. Oporność na leki: Co to oznacza?

Oporność na leki w przypadku gruźlicy oznacza, że bakterie Mycobacterium tuberculosis rozwijają mechanizmy obronne, które pozwalają im przeżyć w obecności leków, które normalnie powinny je zniszczyć. W rezultacie, leczenie tradycyjnymi antybiotykami staje się mniej skuteczne, co prowadzi do przewlekłych infekcji, ich rozprzestrzeniania się oraz wyższego ryzyka powikłań. Oporność na leki może wystąpić, gdy pacjent nie przestrzega zaleceń terapeutycznych (np. nie kończy pełnego kursu leczenia), ale może także rozwinąć się naturalnie w wyniku mutacji bakterii.

2. Leki drugiego rzutu i ich skuteczność

W przypadku gruźlicy opornej na leki pierwszego rzutu, takich jak izoniazyd czy ryfampicyna, konieczne jest zastosowanie leków drugiego rzutu. Są to silniejsze leki, które działają na bakterie oporne na standardowe terapie. Do najczęściej stosowanych leków drugiego rzutu należą:

• Kwas para-aminosalicylowy (PAS) – hamuje syntezę ściany komórkowej bakterii, ale ma wiele skutków ubocznych.
• Cyklerazyna – stosowana w leczeniu oporności na izoniazyd.
• Kapreomycyna i amikacyna – antybiotyki aminoglikozydowe stosowane w przypadkach oporności na ryfampicynę.
• Linezolid – stosowany w przypadkach lekoopornej gruźlicy, zwłaszcza w leczeniu szczepów opornych na wiele leków.

Mimo że te leki są skuteczne w walce z opornymi szczepami, ich stosowanie wiąże się z licznymi wyzwaniami. Często powodują one działania niepożądane, takie jak uszkodzenie nerek, wątroby, problemy z równowagą elektrolitową, a także uszkodzenia słuchu. Dodatkowo, leki te są znacznie droższe, co utrudnia ich dostępność w krajach rozwijających się.

3. Wydłużony czas leczenia i jego konsekwencje

Leczenie gruźlicy opornej na leki jest znacznie bardziej skomplikowane i czasochłonne niż leczenie standardowe. Zamiast typowych 6-9 miesięcy leczenia, pacjenci z gruźlicą oporną na leki muszą przejść długotrwałą terapię, która może trwać od 18 do 24 miesięcy. Ponadto, leki stosowane w leczeniu MDR-TB i XDR-TB mają często większą toksyczność, co wymaga stałego monitorowania pacjenta i dostosowywania leczenia w zależności od stanu zdrowia.

Długotrwałe leczenie może prowadzić do problemów z przestrzeganiem zaleceń przez pacjentów, zwłaszcza w kontekście ubóstwa, braku dostępu do opieki zdrowotnej, czy niskiej świadomości na temat choroby. Ponadto, zbyt krótkie leczenie lub niewłaściwa terapia może sprzyjać rozwojowi dalszej oporności na leki.

4. Brak nowych skutecznych leków przeciwgruźliczych

Choć w ostatnich latach opracowano nowe leki, takie jak bedakilina i delamanid, które są obiecującymi opcjami w leczeniu gruźlicy lekoopornej, nadal brakuje skutecznych, szeroko dostępnych terapii, które mogłyby zwalczać szczepy oporne na wszystkie dostępne leki. Leki te są stosunkowo nowe i wciąż wymagają dalszych badań klinicznych w celu potwierdzenia ich długoterminowej skuteczności oraz bezpieczeństwa.

Brak wystarczających nowych terapii sprawia, że walka z gruźlicą oporną na leki jest bardzo trudna. Jest to również jeden z głównych powodów, dla których leczenie MDR-TB i XDR-TB jest tak kosztowne i czasochłonne, a pacjenci narażeni są na rozwój oporności na jeszcze więcej leków.

5. Wyzwania w diagnostyce gruźlicy opornej na leki

Kolejnym wyzwaniem w leczeniu gruźlicy opornej na leki jest opóźniona diagnoza. Tradycyjne testy diagnostyczne, takie jak badanie plwociny i RTG klatki piersiowej, mogą nie wykrywać oporności na leki na wczesnym etapie choroby. Potrzebne są bardziej zaawansowane metody, takie jak molekularne testy wykrywające oporność na leki w czasie rzeczywistym (np. testy genotypowe), które pozwalają na szybsze wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

W krajach rozwijających się, gdzie gruźlica jest najczęstsza, dostęp do nowoczesnych testów diagnostycznych jest ograniczony, co opóźnia rozpoczęcie skutecznej terapii i przyczynia się do dalszego rozprzestrzeniania się opornych szczepów bakterii.

6. Globalne wyzwania w walce z gruźlicą oporną na leki

Na całym świecie wciąż rośnie liczba przypadków gruźlicy opornej na leki, szczególnie w krajach o niskich i średnich dochodach, gdzie dostęp do leczenia jest ograniczony. Problemy związane z brakiem odpowiednich środków na leczenie, nieregularnym stosowaniem terapii oraz zróżnicowanym dostępem do opieki zdrowotnej sprawiają, że leczenie gruźlicy opornej na leki pozostaje ogromnym wyzwaniem.

Ponadto, rozprzestrzenianie się MDR-TB i XDR-TB w obozach uchodźców oraz w regionach z wysokim ryzykiem zakażeń, takich jak wschodnia Europa czy Afryka, pogłębia kryzys zdrowotny. Wymaga to globalnej współpracy i inwestycji w badania nad nowymi lekami oraz szybszymi metodami diagnostycznymi.

Podsumowanie

Leczenie gruźlicy opornej na leki stanowi jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. Konieczność stosowania długotrwałej terapii, zwiększone ryzyko działań niepożądanych, brak nowych skutecznych leków oraz problemy diagnostyczne sprawiają, że walka z tą chorobą jest skomplikowana i kosztowna. Wymaga to od służby zdrowia, naukowców oraz organizacji międzynarodowych zintensyfikowanej współpracy, by skutecznie zapobiegać rozprzestrzenianiu się oporności na leki i znaleźć nowe, efektywne terapie.

Delamanid - leczenie

Delamanid to lek przeciwgruźliczy, który należy do grupy inhibitorów reduktazy naftochinonu. Jest stosowany w leczeniu gruźlicy, w tym gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB) oraz gruźlicy opornej na leki drugiego rzutu (XDR-TB). Delamanid jest jednym z nowoczesnych leków, który może stanowić ważną część terapii skojarzonej, szczególnie w przypadkach, gdy inne leki przestały być skuteczne.

---

Mechanizm działania

Delamanid działa poprzez inhibicję reduktazy naftochinonu, enzymu zaangażowanego w syntezę kwasu mykolowego, który jest kluczowym składnikiem ściany komórkowej prątków gruźlicy. Zablokowanie tego enzymu powoduje uszkodzenie ściany komórkowej bakterii, co prowadzi do ich śmierci. W ten sposób delamanid działa bakteriobójczo, a także zmniejsza odporność bakterii na inne leki przeciwgruźlicze.

---

Wskazania do stosowania:

Delamanid jest stosowany w leczeniu gruźlicy opornej na leki, w tym:

1. Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB) – gruźlica oporna na izoniazyd i rifampicynę.
2. Gruźlica szeroko oporna (XDR-TB) – oporność na leki drugiego rzutu, takie jak fluorochinolony i aminoglikozydy.
3. Leczenie w ramach skojarzonej terapii – delamanid stosuje się razem z innymi lekami przeciwgruźliczymi w leczeniu trudnych przypadków gruźlicy, gdzie standardowe leczenie nie jest skuteczne.

---

Dawkowanie:

Delamanid jest dostępny w postaci tabletek do podania doustnego. Dawkowanie leku zależy od wieku pacjenta, masy ciała oraz odpowiedzi na leczenie:

• Dawka zwykle wynosi 100 mg dwa razy dziennie przez pierwsze 2 tygodnie, a następnie może być kontynuowana w dawce 200 mg raz dziennie przez kolejne miesiące leczenia.
• Czas leczenia: Zwykle leczenie trwa od 6 do 12 miesięcy, w zależności od odpowiedzi na terapię i monitorowania skutków leczenia.

---

Terapia skojarzona:

Delamanid jest zwykle stosowany w leczeniu skojarzonym z innymi lekami przeciwgruźliczymi, aby zminimalizować ryzyko oporności na leczenie. Często stosuje się go w kombinacji z:

• Bedaquiliną,
• Cykloseryną,
• Klofazyminą,
• Amikacyną,
• Fluorochinolonami (np. lewofloksacyna),
• Izoniazydem.

Leczenie skojarzone z kilkoma lekami przeciwgruźliczymi jest bardziej skuteczne w zapobieganiu rozwoju oporności i poprawia szanse na skuteczne wyleczenie gruźlicy.

---

Działania niepożądane:

Delamanid może powodować pewne działania niepożądane, chociaż nie występują one u każdego pacjenta. Do najczęstszych należą:

1. Problemy sercowe:
   • Delamanid może wydłużać interwał QT w zapisie EKG, co może prowadzić do zaburzeń rytmu serca. W związku z tym, pacjenci stosujący ten lek powinni być regularnie monitorowani pod kątem EKG.
2. Nudności, wymioty, bóle głowy:
   • Zgłaszane są także problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, wymioty i bóle głowy.
3. Problemy wątroby:
   • W rzadkich przypadkach może wystąpić podwyższenie poziomów enzymów wątrobowych, co wymaga monitorowania funkcji wątroby.
4. Zaburzenia układu pokarmowego:
   • Bóle brzucha, utrata apetytu, wzdęcia.
5. Reakcje skórne:
   • W niektórych przypadkach mogą wystąpić reakcje alergiczne na skórze.

---

Przeciwwskazania:

1. Nadwrażliwość na delamanid lub jakikolwiek składnik preparatu.
2. Ciąża i karmienie piersią – delamanid jest klasyfikowany jako lek kategorii C w ciąży, co oznacza, że należy go stosować tylko wtedy, gdy korzyści przewyższają ryzyko. Lek nie jest zalecany w okresie karmienia piersią, ponieważ nie wiadomo, czy przenika do mleka matki.
3. Zaburzenia rytmu serca – nie należy stosować leku u pacjentów z wydłużonym interwałem QT lub innymi poważnymi problemami z sercem.

---

Monitorowanie leczenia:

1. EKG – regularne badania EKG w celu monitorowania interwału QT.
2. Badania laboratoryjne:
   • Monitorowanie funkcji wątroby (poziom enzymów wątrobowych) oraz czynności nerek.
3. Obserwacja objawów:
   • Należy monitorować pacjentów pod kątem działań niepożądanych, takich jak zmiany w zapisie EKG, reakcje skórne, problemy żołądkowo-jelitowe.

---

Zalety leczenia Delamanidem:

1. Skuteczność w leczeniu opornej gruźlicy – Delamanid jest skuteczny w leczeniu gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB) i gruźlicy szeroko opornej (XDR-TB), kiedy inne leki przeciwgruźlicze są nieskuteczne.
2. Działanie celowane na bakterie – Dzięki swojemu unikalnemu mechanizmowi działania, delamanid jest skuteczny w walce z bakteriami, które są oporne na inne leki.
3. Możliwość skrócenia czasu leczenia – W połączeniu z innymi lekami, delamanid może pomóc skrócić czas leczenia w przypadkach gruźlicy opornej.

---

Podsumowanie

Delamanid to nowoczesny lek przeciwgruźliczy, który jest skuteczny w leczeniu gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB) oraz szeroko opornej (XDR-TB). Jego działanie opiera się na blokowaniu syntezy kwasu mykolowego w ścianie komórkowej prątków gruźlicy. Leczenie z użyciem delamanidu wymaga monitorowania EKG, funkcji wątroby i nerek, a także kontroli możliwych działań niepożądanych. Stosowanie delamanidu w ramach terapii skojarzonej zwiększa szanse na skuteczne wyleczenie gruźlicy, zmniejszając ryzyko rozwoju oporności.

Bedaquilina - leczenie

 

Bedaquilina jest lekiem przeciwgruźliczym, który należy do grupy inhibitorów ATP-syntazy i jest stosowany głównie w leczeniu gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB) oraz gruźlicy opornej na leki drugiego rzutu (XDR-TB). Lek ten jest uznawany za przełomowy, ponieważ działa na mechanizmy biologiczne prątków gruźlicy, które są oporne na tradycyjne leki.

---

Mechanizm działania

Bedaquilina działa na poziomie bakterii, blokując ATP-syntazę – enzym, który jest niezbędny do produkcji energii komórkowej w prątkach gruźlicy. Poprzez hamowanie tej syntezę energii, bedaquilina skutecznie zabija bakterie gruźlicy, szczególnie te, które są oporne na tradycyjne leki. Dzięki temu lek jest skuteczny w leczeniu gruźlicy, w tym w przypadkach oporności na rifampicynę i izoniazyd.

---

Wskazania do stosowania:

1. Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB) – oporność na izoniazyd i rifampicynę.
2. Gruźlica szeroko oporna (XDR-TB) – oporność na fluorochinolony i aminoglikozydy.
3. Gruźlica oporna na leki pierwszego i drugiego rzutu – w przypadkach, gdzie inne opcje terapeutyczne zawiodły.

Bedaquilina jest stosowana w ramach leczenia skojarzonego z innymi lekami drugiego rzutu, w tym amikacyną, cykloseryną, fluorochinolonami i klofazyminą, aby zmniejszyć ryzyko oporności na leczenie i poprawić skuteczność terapii.

---

Dawkowanie:

• Początkowa faza leczenia: Zazwyczaj stosuje się 400 mg raz dziennie przez pierwsze 2 tygodnie.
• Faza podtrzymująca: Po 2 tygodniach dawkowanie jest zmniejszane do 200 mg 3 razy w tygodniu, przez okres w ciągu 4 miesięcy.

Całkowity czas leczenia wynosi zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy, w zależności od odpowiedzi na leczenie oraz monitorowania pacjenta.

---

Terapia skojarzona:

Bedaquilina nie jest stosowana w monoterapii, ponieważ samo jej stosowanie może prowadzić do rozwoju oporności. Zwykle jest stosowana w kombinacji z innymi lekami przeciwgruźliczymi, takimi jak:

• Amikacyna,
• Cykloseryna,
• Klofazymina,
• Fluorochinolony (np. lewofloksacyna, moksyfloksacyna),
• Etionamid.

Terapia skojarzona zmniejsza ryzyko oporności i zwiększa szanse na skuteczne leczenie.

---

Działania niepożądane:

Bedaquilina, podobnie jak inne leki przeciwgruźlicze, może wywoływać działania niepożądane. Należy do nich:

1. Problemy z sercem:
   • Bedaquilina może wpływać na wydłużenie interwału QT w zapisie EKG, co może prowadzić do zaburzeń rytmu serca. W związku z tym, pacjenci stosujący ten lek powinni być regularnie monitorowani pod kątem EKG.
2. Nudności i wymioty:
   • Często występujące objawy żołądkowo-jelitowe, które mogą utrudniać tolerowanie leku.
3. Zaburzenia wątrobowe:
   • Bedaquilina może powodować podwyższenie poziomów enzymów wątrobowych, dlatego konieczne jest regularne monitorowanie funkcji wątroby.
4. Bóle głowy:
   • Ból głowy jest jednym z najczęściej występujących działań niepożądanych.
5. Zaburzenia układu pokarmowego:
   • Takie jak ból brzucha, biegunka, brak apetytu.

---

Przeciwwskazania:

1. Nadwrażliwość na bedaquilinę lub jakikolwiek składnik preparatu.
2. Ciężka niewydolność wątroby – ponieważ lek jest metabolizowany w wątrobie, jego stosowanie w przypadku poważnych problemów z wątrobą jest przeciwwskazane.
3. Zaburzenia rytmu serca – szczególnie u pacjentów z wydłużonym interwałem QT w zapisie EKG.
4. Ciąża i karmienie piersią – stosowanie bedaquiliny w czasie ciąży nie jest zalecane, chyba że korzyści przewyższają ryzyko. Nie wiadomo, czy lek przenika do mleka matki, dlatego nie należy go stosować w okresie karmienia piersią, chyba że korzyści przeważają nad ryzykiem.

---

Monitorowanie leczenia:

1. EKG – regularne badania EKG w celu monitorowania wydłużenia interwału QT.
2. Badania laboratoryjne:
   • Monitorowanie funkcji wątroby (poziom enzymów wątrobowych) oraz czynności nerek.
   • Obserwacja stanu żołądkowo-jelitowego pacjenta (w szczególności przy problemach z wątrobą i układem pokarmowym).
3. Kontrola objawów sercowych – pacjenci powinni być monitorowani pod kątem objawów związanych z zaburzeniami rytmu serca.

---

Zalety leczenia Bedaquiliną:

1. Skuteczność w leczeniu gruźlicy opornej – Bedaquilina jest jednym z nielicznych leków skutecznych w leczeniu gruźlicy wielolekoopornej i szeroko opornej (XDR-TB).
2. Mocny lek o różnym mechanizmie działania – w przypadku gruźlicy opornej na inne leki, bedaquilina stanowi kluczowy element terapii.
3. Skrócenie czasu leczenia – Bedaquilina może skrócić czas leczenia w porównaniu z tradycyjnymi schematami leczenia gruźlicy opornej.

---

Podsumowanie

Bedaquilina jest nowoczesnym lekiem przeciwgruźliczym, który stanowi ważne narzędzie w leczeniu gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB) oraz gruźlicy szeroko opornej (XDR-TB). Działa poprzez inhibicję ATP-syntazy w bakteriach, co prowadzi do ich zniszczenia. Stosowanie bedaquiliny wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, w tym zaburzeń rytmu serca, dlatego wymaga regularnego monitorowania. Lek jest podawany w terapii skojarzonej, zwiększając skuteczność leczenia i zmniejszając ryzyko rozwoju oporności na inne leki.