Gruźlica

Gruźlica (TB, tuberkuloza) to choroba zakaźna wywołana przez bakterie Mycobacterium tuberculosis. Najczęściej atakuje płuca, ale może również dotyczyć innych narządów, takich jak nerki, kości, układ limfatyczny, mózg czy kręgosłup. Choroba rozprzestrzenia się drogą kropelkową, głównie przez kaszel, kichanie czy mówienie osoby zakażonej. W wyniku zakażenia bakterie powodują stan zapalny, który w dłuższej perspektywie prowadzi do uszkodzenia tkanek.

Choroba rozwija się powoli, a jej objawy mogą być początkowo niespecyficzne. Do typowych symptomów gruźlicy płucnej należą:

• Kaszel trwający dłużej niż 3 tygodnie, często z odkrztuszaniem krwi,
• Gorączka, pocenie się, szczególnie nocne,
• Utrata apetytu i masy ciała,
• Zmęczenie i osłabienie,
• Bóle w klatce piersiowej.

Gruźlica jest uleczalna, ale wymaga długotrwałego leczenia antybiotykami. W przypadku nieodpowiedniego leczenia lub opóźnionej diagnozy, może prowadzić do poważnych komplikacji, a nawet śmierci.

Historia gruźlicy

Gruźlica jest jedną z najstarszych znanych chorób zakaźnych, której ślady sięgają już starożytności. Najstarsze wzmianki o tej chorobie pochodzą z Egiptu i Indii, gdzie znajdują się zapisy dotyczące „suchot” – popularnej wówczas nazwy gruźlicy. Pierwsze wzmianki o gruźlicy pojawiają się także w greckich i rzymskich tekstach, gdzie choroba była opisywana jako wyniszczająca, często prowadząca do śmierci.

W średniowieczu gruźlica była jednym z głównych powodów śmierci w Europie, a jej występowanie rozprzestrzeniło się na całym świecie. W XIX wieku, w okresie rewolucji przemysłowej, gdy warunki życia wielu ludzi pogorszyły się, gruźlica stała się bardziej powszechna, szczególnie w miastach. Ludzie żyjący w ubóstwie, w złych warunkach sanitarnych, byli bardziej podatni na zakażenie.

W 1882 roku niemiecki lekarz Robert Koch dokonał przełomowego odkrycia: zidentyfikował bakterie Mycobacterium tuberculosis, jako przyczynę gruźlicy. To odkrycie, za które Koch otrzymał Nagrodę Nobla, stanowiło początek nowoczesnej diagnostyki i leczenia tej choroby. W kolejnych dziesięcioleciach opracowano pierwsze leki przeciwgruźlicze, co znacząco zmniejszyło liczbę przypadków choroby w krajach rozwiniętych.

Leczenie i zapobieganie

Gruźlica jest dziś leczona skutecznie dzięki stosowaniu antybiotyków, takich jak rifampicyna, izoniazyd, pirazynamid i etambutol. Leczenie trwa zazwyczaj 6-9 miesięcy, a jego przestrzeganie jest kluczowe, by uniknąć rozwoju oporności na leki.

Współczesne wyzwania związane z gruźlicą obejmują narastającą problematykę oporności na leki (tzw. wielolekooporna gruźlica - MDR-TB), co sprawia, że leczenie staje się bardziej skomplikowane i kosztowne. Gruźlica wciąż stanowi poważne zagrożenie zdrowotne w krajach rozwijających się, gdzie dostęp do nowoczesnej opieki zdrowotnej jest ograniczony.

Edukacja, wczesne wykrywanie oraz szczepienie (szczepionka BCG) są kluczowymi elementami w walce z gruźlicą. Szczepionka BCG jest szeroko stosowana, choć jej skuteczność w zapobieganiu chorobie jest różna.